Futbol klublari odatda muvaffaqiyatlarini g‘alaba qozongan o‘yinlar va qo‘lga kiritilgan sovrinlar bilan o‘lchashadi. Ammo zamonaviy futbol dunyosida ko‘plab jamoalar o‘z kuch-qudratini iqtisodiy ko‘rsatkichlar orqali namoyish etishni afzal ko‘radi. Shu jumladan, barcha klublar qiziqib izlaydigan muhim ko‘rsatkichlardan biri — futbol liboslari va atributika savdosidan tushgan daromaddir.
Albatta, chempionlik, derbi g‘alabasi yoki bir-ikki kubok sovrini jamoaning nufuzini oshirishi mumkin. Ammo zamonaviy futbol olamida bundan ham muhimroq bo‘lgan narsa – dunyo bo‘ylab qancha muxlis klubning rasmiy liboslarini kiyishi hisoblanadi.
O‘tgan mavsumda qaysi Yevropa klublari eng ko‘p libos sotdi?
UEFA har yili o‘zining «European Club Finance and Investment Landscape» hisobotini e’lon qiladi. Ushbu hujjat Yevropaning yetakchi klublari moliyaviy holatini eng to‘liq aks ettiruvchi manbalardan biri hisoblanadi. Hisobotda klublarning libos savdosidan va atributika mahsulotlaridan qancha daromad olgani ham ko‘rsatiladi. 2023/24 mavsum natijalariga ko‘ra, dunyo bo‘ylab eng ko‘p futbol formasi sotgan jamoalar quyidagicha:
- Real Madrid o‘tgan mavsumda libos va atributika savdosidan 196 million yevro ishlab topdi. Bu ularning tijoriy jihatdan eng muvaffaqiyatli klub ekanini tasdiqlaydi. Klubning tarixiy yutuqlari, global muxlislar bazasi va Kilyan Mbappening transferi bu natijaga katta hissa qo‘shgan.
- Bavariya va Barselona undan ortda qolmay, har biri 171 million yevro daromad ko‘rsatkichiga ega bo‘ldi.
- Angliya klublari ham ro‘yxatda yuqori o‘rinlarni egalladi. Liverpul va Manchester Yunayted har biri 146 million yevro ishlab topdi.
- Arsenal esa 120 million yevro daromad bilan oltinchi o‘rinni egalladi.
- An’anaviy jihatdan global libos savdosida yetakchi bo‘lmagan Tottenxem (96 million yevro) va Chelsi (95 million yevro) ham yaxshi natijalar qayd etdi.
- Angliyaning amaldagi chempioni Manchester Siti, so‘nggi yillardagi maydondagi muvaffaqiyatlariga qaramay, atigi 76 million yevro daromad bilan ortda qoldi. Bu esa klubning global muxlislar bazasi borasida hali raqiblaridan ortda ekanini ko‘rsatadi.
An’anaviy yirik klublardan tashqari, Galatasaroy (85 million yevro), Fenerbahche (69 million yevro) va Seltik (35 million yevro) kabi jamoalarning ro‘yxatga kirishi, ularning sodiq muxlislar bazasi qanchalik kuchli ekanini ko‘rsatadi. Bu klublarning Yevropaning eng kuchli besh ligasiga kirmasligi, ammo ulkan tijoriy muvaffaqiyatga erishishi, ularning global obro‘si va muxlislarning fidoyiligidan dalolat beradi.
Xususan, Turkiya futboli bu borada juda yaxshi natijalarni qayd etdi. Galatasaroy, Fenerbahche va Beshiktosh kabi Istanbul grandlari ko‘plab yirik Yevropa klublaridan ko‘ra yaxshiroq ko‘rsatkichlarga ega bo‘ldi.
Shuningdek, Borussiya Dortmund, AC Milan va Ayaks kabi klublar ham o‘z tarixiy obro‘sidan foydalangan holda sezilarli daromad keltirishda davom etmoqda.
Jami natijalarga ko‘ra, eng ko‘p libos sotgan klublar ro‘yxatida:
- 7 ta Britaniya klubi,
- 4 ta Italiya klubi,
- 3 ta Turkiya klubi,
- 2 ta Germaniya klubi o‘rin oldi.
Bu esa futbolning tijoriy jihati faqat maydondagi natijalarga bog‘liq emasligini, balki klubning tarixiy obro‘si va muxlislar bazasi ham katta rol o‘ynashini ko‘rsatadi.
